Dysleksja to zaburzenia przejawiające się trudnościami w nauce czytania i (lub) pisania mimo stosowania prawidłowych metod nauczania u dzieci o normalnej inteligencji, i wychowywanych w sprzyjających warunkach społeczno-kulturalnych.
Przyjmuje się, że dzieci dyslektyczne należą do grupy dzieci o specyficznych potrzebach edukacyjnych. Dotyczy to doboru środków zaradczych, dostosowania wymagań i sposobu oceniania do ogólnych możliwości ucznia i jego ograniczeń percepcyjnych.
Zakłócenia funkcji percepcyjno-motorycznych i ich integracji wywołują specyficzne kłopoty opanowaniu umiejętności czytania pisania, a w okresie późniejszej nauki manifestują się też innymi charakterystycznymi objawami.
U dzieci w wieku przedszkolnym (3-5 lat) objawy ryzyka dysleksji to: - opóźniony rozwój ruchowy, trudności utrzymywaniem równowagi, niechęć do zabaw ruchowych - mała sprawność ruchowa rąk podczas czynności samoobsługowych, rysowania - opóźniony rozwój mowy, trudności z wypowiadaniem złożonych słów, zapamiętywaniem nazw lub szeregów nazw np. pór roku, nazw posiłków.
U dzieci rozpoczynających edukację można rozpoznać wczesne objawy specyficznych trudności w nauce czytania i pisania.
1. W pisaniu - trudności w pisaniu ze słuchu, - mylenie liter b-p, d-g, u-n, m-w, n-w, s-z dz-c, sz-s, o-a, ł-l, ę-e. - trudności w pisaniu wyrazów ze zmiękczeniami, dwuznakami,głoskami tracącymi dźwięczność, - opuszczanie drobnych elementów liter, gubienie liter, opuszczanie końcówek i cząstek wyrazów, - przestawianie liter i szyku podawanych wyrazów, - błędy typowo ortograficzne, - zniekształcona strona graficzna pisma, - wolne tempo pisania.
2. W czytaniu - wolne tempo i błędy w czytaniu, - trudności w zrozumieniu przeczytanej treści, - opuszczanie całego wiersza, - niechęć do czytania, zwłaszcza głośnego.
Trudności mogą występować także: - w uczeniu się pamięciowym (tabliczka mnożenia, nauka wierszy), - w rysowaniu (rozplanowanie rysunku, błędne kierunki odwzorowania), - na zajęciach wychowania-fizycznego (obniżona sprawność ruchowa, błędne rozumienie instrukcji ćwiczeń spowodowane słabą orientacją w schemacie ciała i w przestrzeni), - w nauce języków obcych, - w nauce geometrii i geografii.
Wielu rodzicom trudno jest zrozumieć, dlaczego dziecko brzydko pisze, popełnia dużo błędów, przejawia zniechęcenie do pisania i czytania, a intensywna praca z dzieckiem w domu nie przynosi oczekiwanych efektów.
Długotrwałe niepowodzenia szkolne stają się czynnikiem patogennym wywołującym zaburzenia osobowości sprzyjają przyjmowaniu postawy niechętnej wobec szkoły i nauki. Stały brak sukcesu rodzi brak wiary we własne możliwości, a to z kolei prowadzi do zaburzeń emocjonalno-motywacyjnych.
Dlatego poznanie problemów ucznia, uwarunkowań jego trudności w nauce i podjęcie działań terapeutycznych jest istotnym czynnikiem wpływającym na jego osobowość i losy życiowe.
Etap I Wczesna diagnoza: - obserwacja ucznia, - rozpoznanie zaburzeń.
Etap II Profesjonalna diagnoza w PPP przez psychologa i pedagoga uzupełniona w razie potrzeby konsultacją z logopedą: - wywiad przeprowadzony z rodzicami, - badania psychologiczne, - badania pedagogiczne.
Działania korekcyjno-wyrównawcze muszą być długotrwałe i powinny uwzględniać podstawowe zasady pracy terapeutycznej.
Program ćwiczeń powinien opierać się na założeniach metodyki pracy korekcyjno-kompensacyjnej, uwzględniając potrzeby psychofizyczne ucznia i wymagania programowe szkoły. Prowadzone w urozmaiconych formach ćwiczenia należy dostosować do konkretnego przypadku ucznia, rodzaju jego dysfunkcji rozwojowej, oraz stopnia i zakresu trudności w pisaniu i czytaniu.
Dla właściwej stymulacji rozwojowej dziecka ogromne znaczenie mają także postawy rodziców odnośnie aktywizacji i rozwoju uzdolnień dziecka, korzystny klimat emocjonalny i akceptacja.
Świadomy problemu rodzic powinien pamiętać, aby: - nie stwarzać atmosfery zdenerwowania, napięcia, przymusu, wyśmiewania, lecz dążyć do spokoju i wzajemnego zaufania, - nie robić wymówek i awantur, lecz wskazywać możliwości poprawienia błędu, - nie przeciążać dziecka czytaniem i przepisywaniem, - nie wyręczać w jego pracach, wdrażać do samodzielności, - nie karać, zakazywać i straszyć, lecz nagradzać, chwalić nawet za niewielkie efekty.
Literatura 1. Zakrzewska B. "Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu" WSiPWarszawa 1976 2. Bogdanowicz M. "O dysleksji,czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu.Odpowiedzi na pytania rodziców i nauczycieli", Wydawnictwo Popularnonaukowe LINEA, Lublin 1995. 3. Gąsowska T. Stępkowska Z. "Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu", WsiP Warszawa 1994. 4. Sawa B. "Jeżeli dziecko źle czyta i pisze",WSiPWarszawa 1997. 5. Spionek H. "Zaburzenia rozwojowe uczniów a niepowodzenia szkolne",PWN Warszawa 1973. 6. A. Ogonowska, pracownicy PPP nr 7 w Gdańsku.
mgr Urszula Sulima |